Agressie te lijf +

Deze individuele PMT-interventie is gericht op het verminderen van agressief gedrag voor volwassenen met een licht verstandelijke beperking.

Doel

De deelnemer vertoont aan het eind van de behandeling minder agressief gedrag. Dit wordt inzichtelijk gemaakt door de score op de 9-item versie van de Social Dysfunction and Aggression Scale (SDAS) bij aanvang en afronding van de behandeling te vergelijken op klinische relevantie (met behulp van de Reliable Change Index, RCI). Dit wordt bereikt door het versterken van lichaamsbewustzijn bij oplopende spanning (het eerder herkennen van oplopende emoties aan de hand van veranderende lichaamssignalen) en uitbreiden van copingvaardigheden (het reguleren van emoties) bij de deelnemer. De centrale steunfiguren hebben hierbij een belangrijke ondersteunende rol. Daarnaast heeft deze interventiebeschrijving tot doel om het aanbod van PMT bij deze problematiek en doelgroep te uniformiseren.

Doelgroep

De doelgroep bestaat uit volwassenen met een licht verstandelijke beperking (LVB) die agressief gedrag vertonen en zorg ontvangen vanuit een instelling voor mensen met een verstandelijke beperking. Centrale steunfiguren uit het systeem worden als intermediaire doelgroep betrokken om de transfer naar het dagelijks leven te bevorderen en de deelnemers hierin blijvend te ondersteunen waar nodig.

Aanpak

De deelnemer leert door middel van ervaringsgerichte werkvormen waarin met oplopende spanning en boosheid wordt gewerkt, veranderende lichaamssignalen herkennen en interpreteren als oplopende boosheid (lichaamsbewustzijn bij oplopende spanning) en adequate copingvaardigheden te gebruiken om deze boosheid te reguleren en zo agressief gedrag te verminderen. Dit wordt geoefend binnen drie fases onder toenemende lichamelijke spanning en toenemende complexiteit van de sociale context. Daarnaast worden de centrale steunfiguren van de deelnemer actief betrokken. Zij breiden door actieve deelname aan de thuisopdrachten, evaluatiemomenten en werkvormen in de sessies hun eigen kennis, vaardigheden en gedrag uit om de deelnemer te kunnen ondersteunen in het verminderen van agressief gedrag en ondersteunen op die manier de deelnemer het herkennen van oplopende spanning en boosheid en de geleerde copingvaardigheden toe te passen in het dagelijks leven.

Materiaal

Voor het uitvoeren van deze interventie is een uitgebreide handleiding beschikbaar met uitgewerkte werkvormen per fase en thuisopdrachten. Voor de behandelevaluaties worden valide en betrouwbare vragenlijsten voor deze doelgroep ter beschikking gesteld om lichaamsbewustzijn bij oplopende spanning (BLSI-vb), copingvaardigheden (PACS) en agressie (SDAS) te meten. De PMT-er dient te beschikken over een goed geoutilleerde gymzaal zoals beschreven in de handleiding.

Onderbouwing

Agressief gedrag is een veel voorkomend probleem bij mensen met een LVB, met ernstige gevolgen voor zowel de persoon die agressief gedrag laat zien, de persoon waarop de agressie gericht is, als de omgeving waar dit plaats vindt. Er wordt vaak verwezen naar therapie om agressief gedrag te verminderen. In de behandeling wordt vaak ingestoken op boosheid, als voorloper van agressief gedrag. Mensen met een LVB vinden het tijdig herkennen van oplopende boosheid, wat gepaard gaat met veranderende lichamelijke signalen, moeilijk. Daarnaast hebben zij een beperkt repertoire aan adequate copingvaardigheden, met name onder toenemende spanning.

Het helpt hen om zich bewust te worden van de veranderende lichaamssignalen die voorafgaan aan oplopende boosheid. Dit geeft hun de mogelijkheid om tijdig adequate copingvaardigheden in te kunnen zetten. Zij hebben het nodig om deze copingvaardigheden concreet aan te leren en te oefenen. Om deze nieuwe kennis, vaardigheden en gedrag ook in het dagelijks leven in te zetten is naast oefenen, ook ondersteuning van het systeem van belang.

Specifiek voor mensen met een LVB is ervaringsgericht leren en veel herhalen van belang. Ze hoeven niet te verbaliseren en te begrijpen waarom iets werkt, maar kunnen ervaren dat het zo werkt en kunnen de positieve gevolgen hiervan ervaren. De deelnemer kan binnen deze interventie vanuit succeservaringen en (zelf)vertrouwen groeien in zowel zijn vaardigheden, als in zijn geloof in eigen kunnen.

Onderzoek

De werkzame elementen van de interventiebeschrijving zijn gebaseerd op een intervention mapping studie, uitgevoerd onder PMT-ers werkzaam met de doelgroep en problematiek. De opzet die hieruit voortgekomen is door de auteurs is op een studiedag van de beroepsvereniging PMT en via bijeenkomsten met PMT-ers verder vormgegeven en gefinetuned.

Vervolgens hebben zeven deelnemers en tien uitvoerende PMT-ers vanuit vijf instellingen feedback gegeven op de uitvoerbaarheid, succesfactoren en risicofactoren van de interventiebeschrijving en handleiding. De aanpassingen die hieruit voortgekomen zijn, zijn verwerkt in de handleiding. Tijdens een 5-daagse bijscholing hebben 16 PMT-ers feedback gegeven op de aangepaste interventiebeschrijving en werkwijze. Behandelevaluaties worden momenteel verzameld door uitvoerende PMT-ers, de eerste resultaten hiervan zijn positief.

Contactgegevens

Ontwikkelaar / licentiehouder van de interventie: Windesheim

• E-mail: T.Bellemans@Windesheim.nl en M.Burger@Windesheim.nl
• Telefoon: 06 28150175 en 06 53727146