Mijn leven in kaart

Door het vertellen van het levensverhaal krijgt de oudere mens meer grip op het leven en de (verzorgende) omgeving leert de oudere beter kennen.

Doel

Het vertellen van het levensverhaal helpt de oudere om grip te krijgen op het levensverhaal, om ingrijpende ervaringen een plaats te geven of om de balans van het leven op te maken.

Doelgroep

‘Mijn leven in kaart’ is een laagdrempelige, niet-therapeutische levensverhaalinterventie, bedoeld voor ouderen (ca. 65 plus), die behoefte hebben aan zingevingsondersteuning.

Aanpak

Met behulp van thematisch ingedeelde gesprekskaarten vertelt de oudere in 7 sessies, verdeeld over ca. 2 maanden, over gebeurtenissen uit zijn of haar levensverhaal. De luisteraar maakt aantekeningen en verzamelt met de oudere beeldmateriaal. Daarmee kan de luisteraar, in nauw overleg met de oudere, een levensboek maken.

Materiaal

Het instrument bestaat uit 50 gesprekskaarten, met daarop een foto en duidelijk leesbare gespreksvragen. Samen met een handleiding zitten de kaarten in een stevige doos. De materialen voor het levensboek moeten zelf bijeengezocht of aangeschaft worden.

Onderbouwing

De methode is ontwikkeld op basis van de uitkomsten van internationaal onderzoek naar life review. Life review is het gestructureerd terugkijken op het geheel van de levensloop in een individuele setting vanuit een evaluerend perspectief. Onderzoek toont aan dat life review positieve effecten heeft op mentaal welbevinden, identiteitsondersteuning en zingeving. De methode bouwt voort op theoretische inzichten uit de narratieve psychologie en narratieve gerontologie, namelijk dat de identiteit van een mens een narratief construct is. Door het narratief construct te vertellen wordt deze telkens bijgesteld en of getransformeerd, waardoor de verteller haar of zijn eigen identiteit als een continuïteit ervaart en het verhaal van het leven voortgang heeft, of weer krijgt. Life review is daarom speciaal (doch niet uitsluitend) geschikt voor ouderen, die geconfronteerd worden met meer of minder ingrijpende veranderingen in hun leven, zoals het verlies van werk, het verlies van een partner, een verhuizing of beperkingen als gevolg van gezondheidsproblemen. In de setting van de zorg leidt werken met de methode tot meer begrip van zorgverleners voor cliënten. Het heeft bovendien een positieve uitwerking op de kwaliteit van (zorg)relaties.

Onderzoek

Van 2005 tot 2008 is de testversie van de methode (destijds Open Kaart genoemd) onderzocht op effecten ten aanzien van psychisch en sociaal welbevinden (RAND-36 en de Leuvense Welzijnsschaal), alsmede op de effecten op zingeving (middels kwantificerend kwalitatief onderzoek naar de verhalen van de ouderen) in een RCT-design (64 experimenteel, 32 controlegroep). Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat de interventie geen significant positieve effecten heeft op psychisch en sociaal welbevinden, in vergelijking met de controlegroep (gecontroleerd voor de factor aandacht). Wel kon een significant positief effect worden vastgesteld op depressieve klachten, hetgeen in lijn is met eerder onderzoeken naar de effecten van life review. Verder blijkt dat de effecten op de narratieve constructie van zin significant positief zijn in de experimentele groep, een effect dat vastgesteld is 5 maanden na afsluiting van de interventie. Deze positieve effecten konden niet worden vastgesteld in de controlegroep. Zowel van het kwantitatieve als van het kwalitatieve deel zijn onderzoekverslagen verschenen.

Contactgegevens

Thijs Tromp
Email: ttromp@pthu.nl