Ontmoetingscentra

De interventie Ontmoetingscentra richt zich op ondersteuning van mantelzorgers & mensen met dementie, om overbelasting te voorkomen en mensen langer thuis te laten wonen.

Doel

Het doel is om met een klein vast team van begeleiders (professionals en vrijwilligers) tijdig begeleiding en ondersteuning te bieden aan mensen met dementie en hun mantelzorgers bij het omgaan met de gevolgen van dementie op een laagdrempelige, sociaal geïntegreerde plek in de wijk. Dit voorkomt dat de mantelzorger overbelast raakt, zorgt ervoor dat de persoon met dementie sociale contacten behoudt, emotioneel in balans blijft en langer thuis kan blijven wonen.

Doelgroep

De doelgroep bestaat uit thuiswonende mensen met dementie en hun mantelzorgers. Het gaat om mensen met een lichte tot matig ernstige vorm van dementie die (nog) kunnen functioneren in de setting van een buurtcentrum en hieraan plezier kunnen beleven en hun mantelzorgers die zelf ook van het ondersteuningsprogramma gebruik willen maken.

Aanpak

Deze gecombineerde interventie bestaat uit programmaonderdelen voor de persoon met dementie, voor de mantelzorger en voor beiden. Tijdens een maandelijks overleg met de persoon met dementie, de mantelzorger en de professionals kunnen deelnemers hun ervaringen, behoeften en wensen uiten. Buurtbewoners kunnen vrijblijvend deelnemen aan de informatiebijeenkomsten die het ontmoetingscentrum organiseert en naar het spreekuur gaan. Als het Ontmoetingscentrum geïntegreerd is in een buurt- of ouderencentrum ontstaan op natuurlijke wijze contacten tussen buurtbewoners en deelnemers van het Ontmoetingscentrum.

Materiaal

• Dröes & Breebaart (1994). Amsterdamse Ontmoetingscentra: Een nieuwe vorm van ondersteuning voor dementerende mensen en hun verzorgers. Amsterdam: Thesis Publishers.
• Draaiboek ontmoetingscentra
• Helpdesk Ontmoetingscentra voor mensen met dementie en hun verzorgers. VUMC.  
• Cursussen Ontmoetingscentra
• Dijk, A.M., Dröes, R.M., Hoek, L. van, Meiland, F.J.M. Draaiboek Laagdrempelige Psychogeriatrische Dagbehandeling met Mantelzorgondersteuning. VU medisch centrum. Afdeling Psychiatrie/Afdeling Huisartsgeneeskunde en Ouderengeneeskunde, Amsterdam, 2014.
• Van Dijk, M. & Dröes, R.M. Draaiboek Ontmoetingscentra3.0 voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. Amsterdam UMC, locatie VU medisch centrum. Afdeling Psychiatrie, Amsterdam, februari 2019.

Onderbouwing

Mensen met dementie hebben vaak een verstoord evenwicht. Door toenemende beperkingen moeten zij zich steeds opnieuw aanpassen en worden zij gesteld voor adaptieve taken, zoals omgaan met beperkingen en een onzekere toekomst, handhaven van een emotioneel evenwicht en positief zelfbeeld, behouden van sociale relaties en omgaan met hulpverleners en behandelingen. Ook mantelzorgers moeten emotioneel in evenwicht zien te blijven, ondanks de verliezen waarmee ze te maken krijgen. Ontmoetingscentra begeleiden en ondersteunen zowel mantelzorgers als mensen met dementie. Omdat de gevolgen van dementie per individu kunnen verschillen en iedereen er anders mee omgaat, maakt het Ontmoetingscentrum eerst een individuele psychosociale diagnose. Het persoonsgerichte ondersteuningsprogramma is gebaseerd op het Adaptatie-copingmodel (Dröes, 1991; Dröes & Breebaart, 1994; Dröes et al., 2014; waarin de copingtheorie van Lazarus en Folkman (1984) en het crisismodel van Moos en Tsu (1977) zijn gecombineerd (zie ook Finnema e.a. 2000; Samson e.a., 2007). Bij de uitwerking van het ondersteuningsprogramma voor mantelzorgers is gebruik gemaakt van het Ondersteuningsmodel van Cuijpers (1993) en het model ‘stadia van belasting’ van Szwabo (1988).

Onderzoek

Deelname aan het geïntegreerde ondersteuningsprogramma in een Ontmoetingscentrum blijkt een positievere invloed te hebben op de competentiegevoelens van mantelzorgers dan een reguliere psychogeriatrische dagbehandeling. Mantelzorgers geven ook aan dat zij zich door de ontvangen ondersteuning in het Ontmoetingscentrum minder belast voelen. Daarnaast hebben de Ontmoetingscentra een positiever effect op gedrags- en stemmingsontregelingen van mensen met dementie, vooral op het gebied van inactiviteit, niet-sociaal gedrag, depressie, en op de mate van zelfwaardering (aspect van kwaliteit van leven gemeten met de DQoL, Brod et al., 1999) en leidt het gecombineerde programma tot uitstel van opname in een verpleeghuis. Internationaal onderzoek naar Ontmoetingscentra (Brooker et al., 2018) laat bovendien verbetering van kwaliteit van leven zien. Meer specifiek gaat het om invloed op zelfwaardering, positief affect en zich  thuis voelen (gemeten met de DQoL, Brod et al., 1999).

Contactgegevens

Prof.dr. Rose-Marie Dröes

Amsterdam UMC, locatie VUmc Afdeling Psychiatrie

Oldenaller 1

1081 HJ Amsterdam

Email: rm.droes@amsterdamumc.nl

Tel: 06 54 65 44 16 (ma-vr)

Meer informatie

• Website ontmoetingscentra dementie
• Academische Werkplaats Hulp bij Dementie na de Diagnose