Pakket Interactie met Naasten op Maat

Het Pakket Interactie met Naasten op Maat (PINM) verbetert het psychosociaal welbevinden van naasten. Door de stappen van de interventie te doorlopen verbetert indirect ook de relatie met de cliënt.

Doel

Het doel van de methodiek is het helpen verbeteren van het psychosociaal welbevinden van de directe naaste(n) en het helpen optimaliseren van de relatie met de cliënt. Indirect, met name doordat de naaste de situatie beter het hoofd kan bieden, profiteert ook de cliënt van deze ondersteuning (Oheari et al.2003; Zegwaard et al. 2013).

Doelgroep

Het Pakket Interactie met Naasten op Maat (PINM) is ontwikkeld voor verpleegkundigen (hbo/MSc) in de (specialistische) ggz. Met behulp van de methodiek ondersteunen zij partners, kinderen, broers en zussen, ouders, vrienden en anderen – de zogenaamde naasten – van (oudere) volwassenen met een ernstige langdurige psychiatrische aandoening (EPA). In eerste instantie is de focus de primaire naastbetrokkene. De PINM-interventie is primair ontwikkeld voor de (s)ggz maar blijkt ook buiten de (s)ggz zeer toepasbaar. In de praktijk wordt de methode ook door andere professionals (hbo/Msc) gebruikt.

Aanpak

PINM kent een systematische aanpak die ingezet wordt om tegemoet te komen aan de ondersteuningsbehoefte van de naaste. PINM bestaat uit drie stappen die cyclisch worden toegepast:

• de voorbereiding, het vaststellen van de concrete behoefte aan ondersteuning;
• de uitvoering, c.q. ondersteunende gesprekken met behulp van de gegeven methodieken;
• de afronding, de samenvatting over wat is bereikt en over hoe verder.

PINM kan op elk moment van de behandeling van de cliënt worden ingezet. De methode kan zowel individueel als in groepsverband worden aangeboden. De betreffende professional is getraind in het gebruik van de PINM-interventie.

Materiaal

De handleiding van de PINM-methodiek is vrij verkrijgbaar via marian.zegwaard@ithinks-learning.nl of m.zegwaard@vilans.nl. De volledige beschrijving van de PINM is terug te vinden in de bijbehorende reader. De digitale Welzijnsmeter, onderdeel van stap 1 in de PINM, kan door de naaste worden ingevuld via www.altrecht.nl/naaste of via Welzijnsmeter Altrecht, Specialist in geestelijke gezondheidszorg - Algemene kenmerken (mantelzorgpsychiatrie.nl). De (s)ggz-instellingen die gebruik maken van het EHealth platform van Karify, kunnen gebruik maken van een blended module die nu nog de oude naam PIMM heeft.

Onderbouwing

De PINM-methodiek is gebaseerd op de Interpersoonlijke counseling (IPC) (Weissman et al., 1993). Deze vorm van gespreksvoering draagt bij aan het verbeteren van het psychosociaal welbevinden van de naaste en het optimaliseren van het interpersoonlijk functioneren met de cliënt. Concreet richt methodiek zich op:

• het vergroten van kennis over de (gevolgen van) de psychiatrische aandoening van de cliënt
• het inzicht in de mogelijke gevolgen voor de naaste
• het, nog, beter leren (ver)dragen van levend verlies, als gevolg van de psychiatrische aandoening
• het leren zoeken van hulp en steun bij anderen om zo entrapment en uitputting te helpen voorkomen

Hiermee blijft of wordt de naaste weer regisseur van het eigen leven, kan de relatie met de cliënt worden verbeterd en kan men het verdriet dat bij het mantelzorgen hoort, beter aan. Door het verhaal van de naaste centraal te stellen, kan deze tijdens het traject werken aan het herstellen van zijn/haar identiteit.

Onderzoek

De methodiek wordt onderbouwd door twee studies. In de eerste studie, een promotieonderzoek van MI Zegwaard (2017) (ZonMw 60-60110-98-204) is de methodiek uitontwikkeld. Het proces van ontwikkelen en testen van deze complexe, oorspronkelijk verpleegkundige interventie is gegidst door een model van Van Meijel e.a. (2004). Met behulp van een literatuurreview en diepte-interviews onder naasten is allereerst de ondersteuningsbehoefte van deze naasten in kaart gebracht. Vervolgens is de inhoud van de ondersteuning van ggz-verpleegkundigen aan naasten in kaart gebracht. Met behulp van de bevindingen uit deze studies zijn verschillende evidence-based methoden gekozen waarmee tegemoetgekomen kan worden aan de ondersteuningsbehoefte van de naaste. Uit een daaropvolgende pilotstudie werd duidelijk dat de methodiek leidt tot meer eigen regie, meer zelfvertrouwen en hoop dat de toekomst er anders uit zal zien. De vertrouwensrelatie met de ggz-verpleegkundige blijkt een essentiële voorwaarde voor het uiteindelijke rendement van de interventie.

De tweede studie, een multicenter validatie studie naar prototypen naasten (2021-2024).

In de afgelopen jaren is gewerkt aan de ontwikkeling van een multidimensionale digitale vragenlijst, De Welzijnsmeter, waarmee de impact van EPA op de verschillende dimensies in kaart gebracht kan worden (Novak, 1985). Het doel van de studie is om met behulp van de dimensies in de Welzijnsmeter subgroepen naasten te identificeren die het meest profteren van ondersteuning. Met behulp van latente klassenanalyse zijn 513 Welzijnsmeters geanalyseerd en tevens is een test-hertest uitgevoerd waarin 47 naasten-van de Welzijnsmeter ieder twee keer hebben ingevuld. De voorlopige uitkomst is de identificatie van vier subgroepen. Het wetenschappelijke artikel en de praktische toepassing zijn in voorbereiding.

Contactgegevens

Marian Zegwaard (m.zegwaard@vilans.nl)