Individuele Muziektherapie helpt bij aanpak probleemgedrag dementie

De Erkenningscommissie Ouderenzorg van Vilans heeft onlangs de interventie Individuele Muziek Therapie (IMTI) erkend met eerste aanwijzingen voor effectiviteit. IMTI draagt bij aan het verbeteren van de kwaliteit van leven van bewoners met dementie in het verpleeghuis. IMTI is ontwikkeld door het Lectoraat Kennisontwikkeling Vaktherapieën van Zuyd Hogeschool.

IMTI heeft als doel om probleemgedrag te verminderen of te stabiliseren bij mensen met dementie. De interventie wordt uitgevoerd door een muziektherapeut en vraagt om een multidisciplinaire samenwerking van betrokken professionals. IMTI stimuleert de mogelijkheden die een persoon met dementie nog wel heeft, zoals muziek maken en luisteren. 

IMTI richt zich op het verbeteren van denkprocessen, het reguleren van emoties en het centrale zenuwstelsel (arousalregulatie) bij mensen met dementie. Ook draagt IMTI bij aan het kunnen begrijpen van sociale situaties en bewustzijn van het eigen lichaam. Een voordeel van de toepassing van IMTI is dat er geen negatieve bijeffecten zijn, zoals bij medicatie het geval kan zijn. 

Aanpak

Bij de inzet van IMTI, plant de muziektherapeut IMTI-sessies in, voert een probleemanalyse uit en bepaalt het doel. Vervolgens monitort de muziektherapeut de voortgang en zorgt voor de verslaglegging in het cliëntvolgsysteem. Tijdens en na de uitvoering draagt de muziektherapeut benaderingsadviezen over aan de eerst verantwoordelijk verzorgende, verzorgenden en naasten. 

Onderzoek

De resultaten van IMTI zijn onderzocht. Dit door een groep mensen met probleemgedrag die IMTI aangeboden kreeg, te vergelijken met een vergelijkbare groep die geen IMTI aangeboden kreeg. Bij de groep die de IMTI kreeg werd een afname in rusteloos gedrag gemeten. Dit hield tot 3 weken na toepassing van IMTI aan. Mensen met dementie gaven verder direct na de sessie aan meer welbevinden te ervaren. 

Een procesevaluatie laat verder zien dat de betrokken muziektherapeuten, verzorgenden en naasten positieve effecten ervaren van de IMTI bij de persoon met dementie. Het gaat hierbij om een ervaren effect op gedrag, stemming, contact, interactie, communicatie, verwerking van informatie en aandacht.

Materialen en benodigdheden

Voor de IMTI is het nodig dat de muziektherapeut beschikt over muziekinstrumenten en een ruimte waar de persoon met dementie zich veilig voelt. Denk bijvoorbeeld aan een eigen kamer of een therapieruimte. Daarnaast zijn de volgende materialen beschikbaar: een implementatiewijzer, kennisclips, handleiding en professionele trainingen voor muziektherapeuten en verzorgenden. Voorheen heette IMTI De juiste snaar met muziek. Kijk voor meer informatie over de toepassing op: De juiste snaar met muziek (kenvak.nl). 

Zo werkt IMTI in de praktijk

Een voorbeeld uit de praktijk: Gerard woont in het verpleeghuis en heeft de diagnose Alzheimer dementie gekregen. Hij heeft in de horeca gewerkt en speelde gitaar in een amateurrockband. Gerard speelde voor de diagnose al geen gitaar meer. In het verpleeghuis laat hij onrustig gedrag zien. Vooral op de dagen waarin er geen structurele activiteitenbegeleiding voor hem is of er geen bezoek komt. De GZ-psycholoog adviseert om IMTI bij Gerard in te zetten. Tijdens de tweewekelijkse muziektherapiesessies gaat de muziektherapeut met enkele van Gerards’ lievelingsnummers aan de slag door ernaar te luisteren, maar ook door muziekinstrumenten aan te bieden. Gerard blijkt nog akkoorden te kunnen spelen op zijn gitaar, terwijl de muziektherapeut aansluiting maakt door hem te begeleiden op de piano en mee te zingen. Na de 3- en 6-wekelijkse evaluatie in het multidisciplinaire overleg wordt vastgesteld dat het beter gaat met Gerard. 

Oordeel commissie 

De commissie ziet IMTI als een goed uitgewerkte muziektherapeutische interventie voor mensen met dementie met probleemgedrag. Er ligt een mooie theoretische basis en er zijn veel materialen beschikbaar om implementatie en uitvoering te bevorderen. Een multicenter effectstudie (RCT) toont een significante verbetering van de interventie op de Qualidem kwaliteit van leven schaal ‘rusteloos gedrag’. Ook laat een gedegen procesevaluatie naar ervaringen van verschillende gebruikers positieve resultaten zien.

Bekijk andere onderbouwde interventies

In de gehandicapten- en ouderenzorg zijn veel doeltreffende interventies ontwikkeld. Toch zijn ze voor professionals vaak moeilijk te vinden en te vergelijken. Het erkenningstraject geeft inzicht in goed onderbouwde en effectieve interventies. Benieuwd naar andere werkende interventies? Bekijk de interventies in de databank.

Ook een interventie laten erkennen?

Heb je een succesvolle aanpak of methodiek ontwikkeld voor de gehandicapten- of ouderenzorg? Is jouw interventie ook interessant voor anderen? Meld deze dan aan voor het erkenningstraject.

Meer weten?

Bekijk de interventiebeschrijving: Muziektherapie voor mensen met dementie IMTI.